หลายคนอาจไม่รู้ตัวว่าตนเองมีพฤติกรรม “นอนกัดฟัน” หรือในทางการแพทย์เรียกว่า “ภาวะบรัคซิซึม” (Bruxism) เนื่องจากอาการนี้มักเกิดขึ้นขณะหลับ จึงไม่สามารถสังเกตได้ด้วยตนเอง ผู้ป่วยบางรายเพิ่งมาทราบเมื่อมีคนใกล้ชิดเล่าว่าได้ยินเสียงขบฟันในตอนกลางคืน หรือเริ่มสังเกตว่าตื่นขึ้นมาพร้อมอาการปวดกราม ปวดขมับ โดยไม่ทราบสาเหตุ และถึงแม้ภาวะนี้จะดูเหมือนเป็นเรื่องเล็ก แต่หากปล่อยไว้โดยไม่รักษา อาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพช่องปาก รวมถึงส่งผลต่อคุณภาพชีวิตในระยะยาวได้
ทำความรู้จักกับภาวะนอนกัดฟัน
นอนกัดฟัน (Sleep Bruxism) คือพฤติกรรมที่มีการขบหรือบดเคี้ยวฟันโดยไม่รู้ตัวในช่วงที่กำลังนอนหลับ โดยมักเกิดในช่วงหลับลึก (deep sleep) หรือช่วง REM ซึ่งทำให้ผู้ที่มีภาวะนี้ส่วนใหญ่มักไม่รู้ตัวเลยว่าตนเองกำลังนอนกัดฟัน บางรายอาจมีเสียงดังจนคนข้าง ๆ ได้ยิน แต่บางคนไม่มีเสียงหรือสัญญาณบ่งชี้ชัดเจน จึงทำให้การวินิจฉัยต้องอาศัยการสังเกตอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย
สาเหตุของการนอนกัดฟัน
สาเหตุนอนกัดฟันเกิดจากอะไรได้บ้าง อาจเกี่ยวข้องกับหลายปัจจัย ทั้งทางร่างกาย จิตใจ และระบบประสาท โดยสามารถสรุปได้เป็นข้อ ๆ ดังนี้
ความเครียดและวิตกกังวล
ความเครียดสะสมจากงานหรือปัญหาส่วนตัวมักกระตุ้นให้ร่างกายตอบสนองด้วยพฤติกรรมไม่รู้ตัว เช่น การกัดฟันขณะหลับ โดยเฉพาะในคนที่ไม่มีวิธีระบายความเครียดอย่างเหมาะสม
ปัจจัยทางพันธุกรรม
มีการศึกษาพบว่าภาวะนอนกัดฟันสามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้ ผู้ที่มีพ่อแม่หรือพี่น้องที่มีประวัตินอนกัดฟัน อาจมีแนวโน้มเกิดพฤติกรรมนี้มากขึ้น
ปัญหาการนอนหลับ
ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (Sleep Apnea) หรือการนอนหลับที่ไม่มีคุณภาพก็เป็นหนึ่งในปัจจัยกระตุ้นให้เกิดการขบฟันในยามหลับได้เช่นกัน
การใช้สารกระตุ้น
การดื่มกาแฟ แอลกอฮอล์ การสูบบุหรี่ หรือใช้ยาบางชนิด เช่น ยาต้านซึมเศร้าบางกลุ่ม ล้วนเป็นสาเหตุนอนกัดฟันหรือเพิ่มโอกาสในการนอนกัดฟันได้
การสบฟันที่ผิดปกติ
คนที่มีการสบฟันผิดตำแหน่ง เช่น ฟันเก หรือมีการอุดฟันหรือครอบฟันไม่เหมาะสม อาจมีแนวโน้มกัดฟันขณะนอนได้ง่ายกว่าคนทั่วไป
โรคและความผิดปกติทางระบบประสาท
ภาวะทางระบบประสาท เช่น พาร์กินสัน หรือโรคทางจิตเวชบางประเภท เช่น สมาธิสั้น (ADHD) ก็อาจสัมพันธ์กับพฤติกรรมการนอนกัดฟันได้เช่นกัน
ผลกระทบต่อสุขภาพช่องปากและสุขภาพโดยรวม
ภาวะนอนกัดฟันไม่เพียงแต่ส่งผลเฉพาะกับฟันเท่านั้น แต่ยังส่งผลต่ออวัยวะในช่องปาก กล้ามเนื้อ และสุขภาพโดยรวมด้วย ดังนี้
ผลกระทบต่อฟันและอวัยวะในช่องปาก
การกัดฟันบ่อย ๆ ทำให้ผิวเคลือบฟันสึกกร่อนเร็วกว่าปกติ บางรายอาจพบรอยร้าว รอยแตก หรือฟันสึกถึงชั้นเนื้อฟันจนทำให้ไวต่อความร้อนและเย็น เสี่ยงต่อการสูญเสียฟันในระยะยาว
ผลกระทบต่อข้อต่อขากรรไกรและกล้ามเนื้อ
การขบฟันต่อเนื่องทุกคืนเป็นแรงกดมหาศาลต่อข้อต่อขากรรไกร (Temporomandibular Joint – TMJ) ทำให้เกิดอาการเจ็บ ปวด หรือรู้สึกคลิกขณะอ้าปาก รวมถึงอาจมีการอักเสบเรื้อรังในกล้ามเนื้อบริเวณกรามและลำคอ
ผลกระทบต่อสุขภาพโดยรวม
อาการปวดศีรษะ ปวดต้นคอ หรือนอนไม่เต็มอิ่ม ล้วนเป็นผลพวงจากการนอนกัดฟันที่เรื้อรัง และอาจเชื่อมโยงกับปัญหาทางสุขภาพจิต เช่น ภาวะวิตกกังวลและซึมเศร้า
อาการที่บ่งบอกว่าคุณอาจมีภาวะนอนกัดฟัน
หากคุณกำลังสงสัยว่าตัวเองมีภาวะนอนกัดฟันหรือไม่ ให้ลองสังเกตอาการต่อไปนี้
- ตื่นนอนมาพร้อมอาการปวดขากรรไกร ปวดศีรษะ หรือรู้สึกเมื่อยล้าในกล้ามเนื้อหน้า
- ฟันมีการสึกหรือรอยร้าวโดยไม่ทราบสาเหตุ
- ฟันไวต่อความเย็นหรือร้อนมากผิดปกติ
- มีเสียงคลิกในข้อต่อขากรรไกรเวลาอ้าปาก
- เหงือกร่น หรือฟันโยกโดยไม่มีสาเหตุทางทันตกรรมอื่น
- คนข้าง ๆ บอกว่าได้ยินเสียงกัดฟันตอนคุณหลับ
การรักษาและการป้องกันภาวะนอนกัดฟัน
ถึงแม้จะไม่สามารถรักษาให้หายขาดในทันที แต่ก็มีวิธีแก้อาการนอนกัดฟันที่ในระยะยาวสามารถช่วยบรรเทาอาการและป้องกันความเสียหายจากภาวะนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ดังนี้
1. การใช้เครื่องมือทางทันตกรรม
- การใส่ Night Guard หรือ Occlusal Splint เป็นเครื่องมือครอบฟันที่สวมตอนนอนเพื่อลดแรงกระแทกระหว่างฟันบน-ล่าง และป้องกันการสึกของฟัน
2. การจัดการความเครียดและวิตกกังวล
- การฝึกหายใจลึก ๆ, การทำสมาธิ หรือการเข้าพบนักจิตวิทยาเพื่อปรับพฤติกรรม ล้วนสามารถช่วยลดแรงกระตุ้นทางจิตใจที่เป็นสาเหตุนอนกัดฟันได้
3. การใช้ยา
- ในบางรายอาจจำเป็นต้องใช้ยาคลายกล้ามเนื้อหรือยาต้านซึมเศร้าโดยได้รับการประเมินและสั่งจ่ายโดยแพทย์เท่านั้น
4. การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต
- หลีกเลี่ยงคาเฟอีน แอลกอฮอล์ และการสูบบุหรี่ก่อนนอน
- สร้างสภาพแวดล้อมการนอนให้เหมาะสม เช่น ปิดไฟ ลดเสียงรบกวน และงดใช้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ก่อนเข้านอน
5. การรักษาโรคร่วม
- หากมีภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (OSA) หรือปัญหาสบฟัน ควรเข้ารับการตรวจอย่างละเอียดเพื่อนำไปสู่แผนการรักษาที่ตรงจุด เช่น การปรับสบฟัน หรือการทำฟันปลอมเฉพาะกรณี
จัดฟันเพื่อปรับสมดุลการสบฟัน ลดปัญหานอนกัดฟันตั้งแต่ต้นตอกับ Smile Focus
หากคุณเริ่มมีอาการปวดกราม ปวดศีรษะบ่อยครั้ง หรือสงสัยว่าตัวเองอาจมีพฤติกรรมกัดฟันขณะนอนหลับ อย่าปล่อยไว้จนลุกลามเป็นปัญหาร้ายแรง คลินิกทันตกรรม Smile Focus พร้อมให้บริการตรวจวินิจฉัยและดูแลอย่างใกล้ชิดโดยทีมทันตแพทย์ ด้วยวิธีการรักษาที่ปลอดภัย ได้ผล เพื่อให้คุณกลับมายิ้มได้อย่างมั่นใจอีกครั้ง โดยเฉพาะในกรณีที่สาเหตุมาจากการสบฟันผิดปกติ การจัดฟันสามารถช่วยปรับโครงสร้างฟันและขากรรไกรให้สัมพันธ์กันอย่างเหมาะสม ลดแรงกดที่เกิดขึ้นขณะหลับ และช่วยลดพฤติกรรมนอนกัดฟันในระยะยาว
อย่าปล่อยให้อาการปวดกราม ฟันสึก หรือการนอนกัดฟันมากวนใจคุณในทุกเช้า เริ่มต้นดูแลสุขภาพฟันและขากรรไกรของคุณอย่างถูกวิธี ด้วยการปรึกษาจัดฟันกับ Smile Focus ที่พร้อมดูแลอย่างใกล้ชิดด้วยเทคโนโลยีทันสมัยและมาตรฐานระดับสากล สนใจสามารถสอบถามได้ที่เบอร์โทรศัพท์ 093-949-9269 LINE : @Smile Focus หรือมาที่คลินิกจัดฟัน Smile Focus ทั้ง 3 สาขา ถนนจันทน์ บางบอน และพระราม 2
แหล่งอ้างอิง
- What is bruxism?. สืบค้นเมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2568 จาก https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/bruxism#:~:text=Bruxism%20is%20the%20clenching%20or,thrust%20your%20jawbone%20(mandible).
